به همت معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه ادیان و مذاهب دومین وبینار «اربعین و بیداری اسلامی» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد غفوری نژاد عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.

دکتر محمد غفوری نژاد بیان کرد: در متون زیارت شیعه دو متن به عنوان زیارت اربعین داریم. یکی متنی است که از جابربن عبدالله انصاری روایت شده است و دیگری متنی است که امام صادق (ع) آن را نقل کرده‌اند. محور عرایض بنده متن زیارت منقول از امام صادق (ع) است که مرحوم شیخ طوسی هم در کتاب تهذیب و هم در کتاب مصباح المتهجد ذکر کرده است. کتاب تهذیب از کتاب‌های اربعه شیعه است و کتاب مصباح المتهجد نیز بسیار معتبر است.

وی گفت: به لحاظ مضمون این زیارت شریف به چند بخش قابل تقسیم است. بنده ۶ بخش شناسایی و تنظیم کرده ام و برای شما ارائه خواهم کرد. بخش اول زیارت اربعین سلام بر حضرت سیدالشهدا در سیاق غیبت است. یعنی ما به ایشان به عنوان کسی که در اینجا حضور ندارد سلام می‌دهیم. السَّلامُ عَلَیٰ وَلِیِّ اللّٰهِ وَحَبِیبِهِ، السَّلامُ عَلَیٰ خَلِیلِ اللّٰهِ وَنَجِیبِهِ، السَّلامُ عَلَیٰ صَفِیِّ اللّٰهِ وَابْنِ صَفِیِّهِ، السَّلامُ عَلَی الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ، السَّلامُ عَلَیٰ أَسِیرِ الْکُرُباتِ وَقَتِیلِ الْعَبَرَاتِ. سلام بر ولی خدا و حبیبش، سلام بر دوست خدا و نجیبش، سلام بر بنده برگزیده خدا و فرزند برگزیده اش، سلام بر حسین مظلوم شهید، سلام بر آن دچار گرفتاری‌ها و کشته اشک‌ها. بخش دوم شهادت بر درگاه الهی بر منزلت و بزرگی آن حضرت است که زائر گواهی می‌دهد که امامش ولی خداست. اللّٰهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَ لِیُّکَ وَابْنُ وَلِیِّکَ، وَصَفِیُّکَ وَابْنُ صَفِیِّکَ، و …؛ خدایا من گواهی می‌دهم که حسین ولی تو و فرزند ولی تو و برگزیده تو و فرزند برگزیده توست.

دکتر غفوری نژاد افزود: بخش سوم زیارت اربعین درود و سلام بر امام در سیاق خطاب است. در این بخش زائر امام حسین (ع) را حاضر می‌بینید و او را مخاطب قرار می‌دهد. زائر در این بخش شهادت می‌دهد که امام حسین (ع) امانتدار خداست و مظلومانه به شهادت رسیده است. بخش چهارم گواهی زائر نسبت به موضع خودش نسبت به امام (ع) است. مبنی بر اینکه من گواهی می‌دهم که با دوست شما دوست باشم و با دشمن شما دشمن باشم. همچنین می‌دانیم که تولی و تبری در فروع دین و در فرهنگ شیعی اهمیت ویژه‌ای دارد. بخش پنجم زیارت اربعین گواهی به مقام امام در عوالم پیشین و عالم دنیاست. أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فِی الْأَصْلابِ الشَّامِخَةِ، وَالْأَرْحامِ الْمُطَهَّرَةِ. و در نهایت بخش ششم جملاتی است که زائر خطاب به امامان بعد از امام حسین (ع) و فرزندان ایشان بیان می‌کند که گواهی می‌دهم که من به یقین مؤمن به شمایم و به بازگشتتان یقین دارم، بر اساس قوانین دینم و عواقب عملم و قلبم با قلبتان در صلح و کارم پیرو کارتان و یاری ام برای شما آماده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: همانطور که ذکر شد در بخش سوم زیارت اربعین که توصیفاتی است که زائر امام خود را توصیف کند و می‌دانیم که این متن از امام صادق (ع) صادر شده است و این نگاه امام صادق (ع) است که راجع به آن بحث می‌کنیم. در این بخش از زیارت امام به زائر یاد می‌دهد که چگونه حضرت سیدالشهدا (ع) را توصیف کند. در این بخش زائر چنین می‌گوید که من گواهی می‌دهم که وَحَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ؛ و می‌گوید که بار پروردگارا تو امامت را حجّت بر بندگانت قرار دادی و فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ؛ پس امام حسین (ع) در دعوت مردم برای کسی جای عذری باقی نگذاشت و حق نصیحت و خیرخواهی را (تمام و کامل) ادا نمود. «اعذر» از ماده «عذر» است و «دعا» یعنی خواستن و طلب کردن و صدا زدن و دعوت کردن است و «منح» یعنی چیزی را به کسی دادن است. «نصح» به معنی نصیحت و پند و اندرز و خیرخواهی است. یعنی امام حسین (ع) راه عذر را بر همه بست و برای همه آنها خیرخواهی کرد.

وی گفت: در ادامه آمده است که وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ، وَحَیْرَةِ الضَّلالَةِ که شاه‌بیت زیارت اربعین برای بیداری اسلامی همین جمله است. تمام تلاش‌هایی که امام حسین (ع) به خرج داد برای این بود که تا بندگان خدا را از گمراهی و سرگشتگی برهاند. تمام اینها همان بیداری اسلامی است که ما درباره آن صحبت می کنیم. در نهایت دو جمله در این فراز آمده است که به مصیبت‌های وارد شده به سیدالشهدا (ع) اشاره می‌کند. این بیداری اسلامی در اصل عاشورا محور است. حضرت جامعه اسلامی را می‌خواهند بیدار کنند تا حماسه کربلا با یک عملیات رسانه‌ای هوشمندانه به گوش جهانیان برسد. شاهد هستیم که حماسه عاشورا در نهایت بنی امیه را به سراشیبی سقوط انداخت و دیدیم که بنی امیه در زمانی اندک ساقط شدند.

دکتر محمد غفوری نژاد در پایان افزود: داستان زیارت اهل بیت (علیهم السلام) بعد از گذشت چهل روز نیز نقش بیدارگرانه داشته و احساسات و عواطف مسلمانان و شیعیان را بار دیگر بیدار کرد و زیارت اربعین هم بعد از گذشت بیش از هزار سال به ما رسیده است  یک حرکتی است در مسیر بیدارسازی اسلامی، البته اگر تحریم‌های رسانه‌ای غربی و برخی دولت‌های اسلامی اجازه بدهد. بدون شک راهپیمایی زیارت اربعین یکی از بزرگترین راهپیمایی‌ها در جهان است، اما برخی رسانه‌های غربی و عربی مانع انعکاس حرکت عظیم اربعین می‌شوند و صد البته بعضی عملکردهای نادرست ما نیز باعث شده است که این پیام به درستی مخابره نشود. همه مسلمانان از عزاداری شیعیان برای امام حسین (ع) باخبرند، اما صحنه‌های نادرست آن را پوشش داده و اصل قضیه را پنهان کرده و از آنچه بر سر امام حسین (ع) در روز عاشورا آمده است اطلاع درستی به مردم نمی‌دهند. وظیفه ماست که با اصلاح شیوه‌های عزاداری باید به اصل عاشورا پرداخته و داستان حرکت و افراد حاضر در صحنه عاشورا را واگویه کنیم چرا که این مسئله در بیداری اسلامی بسیار مؤثر است.